Khám Phá Những Bí Mật Về Trà đạo Nhật Bản

Trà đã trở thành một phần không thể thiếu của văn hóa Nhật Bản trong gần 1.000 năm qua. Nó được du nhập từ Trung Quốc vào đầu thế kỉ thứ 8 nhưng chỉ dành cho tầng lớp hoàng gia và tôn giáo thưởng thức.

Trà đạo là gì?

“Trà đạo” là “việc thưởng trà, đàm đạo“. Trà đạo được xem là một nghệ thuật về triết lí, thưởng thức cuộc sống và mang nhiều nhân văn sâu sắc. Trà đạo được phát triển từ khoảng cuối thế kỷ 12. Theo truyền thuyết của Nhật, vào khoảng thời gian đó, có vị cao tăng người Nhật là sư Eisai (1141-1215), sang Trung Hoa để tham vấn học đạo. Khi trở về nước, ngài mang theo một số hạt trà về trồng trong sân chùa.

 Đến tận thế kỉ 12, trà mới trở nên phổ biến nhờ nhà sư Eisai – được coi là người sáng tạo ra trà xanh Nhật Bản. Ngài đã trồng cây trà từ Trung Quốc quanh các tu viện và xuất bản một cuốn sách về lợi ích dược liệu của nó.

Eisai cũng là người đưa trường phái Thiền tông Rinzai đến Nhật Bản. Chính sự tích hợp tinh thần zen cùng với quá trình chuẩn bị trà của ngài đã đặt nền móng cho nghi thức trà đạo truyền thống của Nhật Bản.

Nghệ thuật trà đạo

Sau này chính Eisai này đã sáng tác ra cuốn “Khiết Trà Dưỡng Sinh Ký” (Kissa Yojoki), nội dung ghi lại mọi chuyện liên quan tới thú uống trà. Từ đó, dần dần công dụng giúp thư giãn lẫn tính hấp dẫn đặc biệt của hương vị trà đã thu hút rất nhiều người dân Nhật đến với thú uống trà.

Họ đã kết hợp thú uống trà với tinh thần Thiền của Phật giáo để nâng cao nghệ thuật thưởng thức trà, phát triển nghệ thuật này trở thành trà đạo (chado, 茶道), một sản phẩm đặc sắc thuần Nhật.

Từ việc đơn giản uống trà, chuyển sang cách pha và uống trà, rồi nghi thức thưởng thức trà cho đến khi đúc kết thành trà đạo, đây là một tiến trình không ngừng nghỉ mà cái đích cuối cùng người Nhật muốn hướng tới đó là cải biến tục uống trà du nhập từ ngoại quốc trở thành một tôn giáo trong nghệ thuật sống của chính dân tộc mình, một đạo lý với ý nghĩa đích thực của từ này.

Hiển nhiên ở đây trà đạo không đơn thuần là con đường, là phép tắc uống trà mà trên hết là một phương tiện hữu hiệu nhằm làm trong sạch tâm hồn bằng cách hòa mình với thiên nhiên, từ đó tu tâm dưỡng tính và nhập định thiền để đạt giác ngộ.

Người Nhật sử dụng Matcha khi nào?

Mặc dù matcha rất phổ biến ở phương Tây ở thời điểm hiện tại, nhưng ở Nhật Bản, một tách matcha truyền thống không phải là một thức uống hằng ngày tại nhà. Nó thường để dành riêng cho các lễ nghi hoặc các dịp đặc biệt. Sencha (lá trà khô được hãm bằng nước sôi) là loại trà thường được chọn để uống hằng ngày.

Cả matcha và sencha đều có nguồn gốc từ lá trà xanh khô, nhưng sự khác biệt là cách chúng được trồng và chuẩn bị. Sencha đến từ lá trà nhận được đầy đủ ánh sáng mặt trời, được hấp sau khi thu hoạch, sau đó được tạo hình thành cuộn mỏng và sấy khô.

Trong khi đó, matcha là sản phẩm của một quá trình tạo bóng cẩn thận, các lá sau đó được nghiền thành bột mịn. Về mặt chuẩn bị, với sencha, người thưởng trà ngâm toàn bộ lá trong nước trong khi bột matcha được trộn trực tiếp với nước giữ lại nhiều chất dinh dưỡng hơn.

Matcha được sử dụng trong các nghi thức trà đạo của Nhật Bản có giá trị quan trọng về mặt văn hóa và lịch sử

Buổi tiệc Trà đạo tổ chức ở đâu?

Theo truyền thống, buổi tiệc trà đạo diễn ra trong một phòng trà với chiếu rơm tatami truyền thống được bao quanh bởi một khu vườn, sử dụng gốm sứ tinh xảo, và đôi khi bao gồm kaiseki (một bữa ăn nhiều món, phức tạp), thông thường chỉ là một bát matcha và một món đồ ngọt Nhật Bản. Chủ tiệc, người đã có kinh nghiệm trà đạo trong nhiều năm, thực hiện một loạt các cử chỉ và động tác theo nghi lễ trà đạo chính xác để tiến hành các bước chuẩn bị và mời trà.

“Hội trà”: Cách thưởng trà theo quy tắc của trà đạo

Quy tắc 1: “Osakini”

Những người không hiểu về trà đạo thường sẽ là người đón nhận việc thưởng thức trà trong các buổi tiệc trà. Có nhiều quy tắc khác nhau tùy theo từng phái nhưng đa số các phái thì với người thưởng thức trà thường sẽ có quy tắc chung là “Osakini”.

Trong buổi tiệc trà, trước tiên sẽ có bánh truyền thống Nhật, sau khi ăn bánh xong, chén trà với matcha bên trong sẽ được xoay vòng theo thứ tự như vị trí ngồi. Khi bánh và trà xoay vòng đến vị trí của mình, các bạn sẽ nói “Osakini” rồi nhận lấy. Câu này có nghĩa là “Tôi xin phép trước” thể hiện sự chu đáo với người ngồi cùng. Quy tắc trong trà đạo rất quan trọng.

Quy tắc 2: Tránh mặt chính của chén trà quan trọng khi uống

Các bạn hãy bẻ từng chút bánh một để có thể ăn hết trước khi trà xoay vòng đến vị trí của mình. Khi đó các bạn lưu ý không uống từ phía chính diện của chén trà. Các bạn phải xoay chén trà hướng phía chính diện về phía khách. Người nhận sẽ xoay chén trà để lệch khỏi phía chính diện khi uống sao cho có thể vừa thưởng thức các hình vẽ, hoa văn ở phía chính diện, vừa không được làm dấy bẩn phía chính diện của chén trà rất quan trọng này, đó chính là quy tắc của trà đạo.

Nói một cách cụ thể là bạn sẽ cầm chén trà bằng tay phải, đặt lên lòng bàn tay trái. Tiếp đó các bạn sẽ xoay chén trà trên tay từng chút một theo chiều kim đồng hồ. Sau đó uống trà ở vị trí lệch khỏi phía chính diện. Các bạn cũng lưu ý là không uống hết 1 hơi mà thông thường sẽ uống làm 3 ngụm rồi trả lại chén trà dân dã.

Như vậy, trong văn hóa của phương Đông, trà đạo vừa ẩn chứa vẻ đẹp tinh anh và thanh tao của Phật giáo, vừa ẩn chứa vẻ đẹp thầm kín huyền ảo của Đạo giáo, lại vừa ẩn chứa vẻ đẹp nho nhã hàm xúc của Nho gia. Nói một cách ngắn gọn, “trà đạo” ẩn chứa nội hàm của tu dưỡng. Vậy mới nói, văn hóa giống làn gió xuân, âm thầm nuôi dưỡng để hình thành nên bông hoa tinh khiết tuyệt vời – và đó chính và văn hóa trà đạo.

 (sưu tầm)